pembentukan kata nama

• Penggolongan Kata

  • Sistem untuk menggolongkan sesuatu perkataan berdasarkan kriteria semantik, kriteria sintaksis dan sebagainya.
  • Perkataan Bahasa Melayu biasanya digolongkan kepada Kata Nama, Kata Kerja, Kata Adjektif dan Kata Tugas.

• Perkataan

  PERKATAAN ialah unit tatabahasa yang terkecil, dan pembentukannya pula berdasarkan morfem; baik morfem bebas mahupun terikat.
  • kerusi
  • berkerusi
  • berkerusi roda

• Morfem Bebas

  MORFEM BEBAS ialah perkataan yang boleh berdiri sendiri tanpa diiringi unsur pembentukan kata yang lain seperti pengimbuhan, penggandaan, dan pemajmukan.
  • syurga
  • pinggang
  • penting

• Morfem Terikat

  MORFEM TERIKAT ialah unsur perkataan yang tidak boleh berdiri sendiri, atau bergantung kepada morfem lain.
  • ber, an, per....an, em
  • pra, semi, dwi, multi, tele
  • bolak, sasap, berai

• Kata Tunggal

  KATA TUNGGAL ialah perkataan yang terbentuk tanpa menerima sebarang imbuhan, atau unsur lain.
  • bersih
  • terbang
  • kawan

• Kata Terbitan

  KATA TERBITAN ialah kata yang terbentuk daripada proses pengimbuhan dan unsur lain. Contoh:
  • pengeluaran
  • angkasawan
  • multinasional
  • kubaca

• Pengimbuhan

  PENGIMBUHAN ialah proses membentuk perkataan dengan menggunakan imbuhan, atau proses menggandingkan imbuhan pada kata dasar. Contoh:
  • kejiranan
  • berkelayakan
  • memberdayakan

• Penggandaan

  PENGGANDAAN ialah proses pembentukan kata yang menggunakan unsur-unsur kata ganda, atau proses menggandakan kata dasar. Contoh:
  • huyung-hayang
  • tolong-menolong
  • kerusi-kerusi

• Pemajmukan

  PEMAJMUKAN ialah proses merangkaikan dua atau beberapa perkataan bagi membentuk makna tertentu. Contoh:
  • matahari
  • jalan raya
  • terima kasih
  • rumah sakit

• Kata Nama

  KATA NAMA ialah perkataan yang menamakan orang, haiwan, tempat, benda, atau konsep. Contoh:
  • Bas itu menuju ke Surabaya.
  • Kolam itu terletak di situ.
  • Mahasiswa itu sedang belajar di perpustakaan.
  • Kusman hendak menjadi polis.

• Kata Nama Tunggal

  KATA NAMA TUNGGAL ialah perkataan yang terdiri daripada morfem bebas dan menjadi inti kepada frasa nama:
  • pas
  • keris
  • samudera
  • ia
  • seterika
  • semboyan
  • jari
  • belantara
  • malaikat

• Kata Nama Terbitan

  KATA NAMA TERBITAN ialah kata nama yang mengalami pengimbuhan; proses menggandingkan imbuhan kata nama pada kata dasar
  • lautan
  • anutan
  • angkasawan
  • pelaut
  • pelayan
  • prasejarah
  • kelautan
  • pengkritik
  • jurukira

• Kata Nama Ganda

  KATA NAMA yang mengalami penggandaan bagi membentuk makna-makna tertentu
  • makanan-makanan
  • tajaka-tajaka
  • kempen-kempen
  • pelatih-pelatih
  • cerpen-cerpen
  • pepohon
  • sekolah-sekolah
  • sesiku

• Kata Nama Majmuk

  KATA NAMA yang mengalami proses perangkaian dua atau beberapa kata bagi membentuk makna-makna tertentu
  • balai rakyat
  • penyanyi veteran
  • tengah malam
  • atur cara
  • rukun solat
  • setiausaha peribadi
  • guru tadika
  • segi empat tepat

• Kata Nama Am

  KATA NAMA AM ialah kata yang secara umum menyatakan orang, benda, haiwan, tumbuh-tumbuhan dan sebagainya. Sama ada bernyawa atau tidak bernyawa. Contoh:
  • Kereta itu terbabas dan jatuh ke sungai.
  • Pemuda itu memangku kucingnya.
  • Bangunan itu runtuh lantaran ribut.

• Kata Nama Khas

  KATA NAMA KHAS ialah kata yang secara khusus menyatakan nama orang, benda, haiwan, tempat dan sebagainya. Sama ada bernyawa atau tidak bernyawa.
  • Ahmad masih tinggal di Banglo Sejatinya.
  • Kereta Volvo itu dibeli Doktor Aziz pada hari Selasa lalu.

• Kata Ganti Nama

  KATA GANTI NAMA ialah kata yang mengambil tempat kata nama sebagai pengganti. Contoh:
  • Dia menetap di situ.
  • Itu kereta barunya.
  • Mereka bukan anggota kumpulan kita.

• Kata Ganti Nama Tanya

  KATA GANTI NAMA TANYA ialah perkataan yang merujuk sesuatu benda atau orang dalam bentuk tanya. Contoh:
  • Apakah yang perlu saya bawa sewaktu mendaki Gunung Tahan itu?
  • Nama pemuda itu siapa?
  • Di manakah dia tinggal?

• Kata Ganti Nama Tunjuk

  KATA GANTI NAMA TUNJUK ialah kata yang menjadi pengganti kata nama dan bermaksud untuk merujuk sesuatu benda atau sesuatu perkara.
  • Ini kereta saya.
  • Rumah datuk Bahaman itu.
  • Di situlah beliau tinggal sepanjang hayatnya.

• Kata Ganti Nama Orang

  KATA GANTI NAMA ORANG ialah perkataan yang merujuk orang. Contoh:
• Saya akan pulang ke rumah sempena Lebaran ini.
• Kami belum membuat keputusan.
• Beta raja negeri ini.

• Kata Tunggal dan Kata Terbitan

  KATA TUNGGAL

  Perkataan yang tidak menerima sebarang imbuhan atau tidak mengalami proses penggandaan dan perangkaian termasuk dalam kumpulan kata tunggal. Kata tunggal terbahagi kepada dua: kata tunggal satu suku kata dan kata tunggal dua suku kata atau lebih. Di samping itu, terdapat juga kata tunggal yang tidak pernah menerima sebarang imbuhan seperti ini, itu, sini, dan sana. Namun begitu, kebanyakan kata tunggal boleh diperluas untuk menjadi bentuk terbitan.

  
  

  (i)Kata tunggal satu suku kata

  Contoh pola gabungan konsonan-vokal dua kata tunggal bahasa Melayu ialah seperti berikut:

  NO.	POLA		CONTOH
  1.	KV	ru	ya	yu
  2.	VK		am
  3.	KVK	bah	cat	dan
  4.	KKVK	brek	draf	gred
  5.	KVKK	bank	seks	teks
  6.	KKKV		skru
  7.	KKKVK	straw	skrip	Spring

  
  

  
  

  
  

  (ii) Kata tunggal dua suku kata

  
  

  NO.	POLA	CONTOH
  1.	V + KV	apa	ela
  2.	V + VK	air	aur
  3.	V + KVK	alas	ekor
  4.	VK + KV	abdi	inti
  5.	VK + KVK	embun	indah
  6.	KV + V	doa	ria
  7.	KV + VK	diam	kuih
  8.	KV + KVK	buku	guru
  9.	KV + KVK	mulut	pukul
  10.	KVK + KV	binti	sendi

  
  

  KATA TERBITAN

  Kata terbitan berawalan

  Awalan dapat hadir dalam kata nama terbitan, kata kerja, dan kata adjektif terbitan seperti:

  
  

  BIL.	AWALAN	CONTOH	CONTOH
  1.	Kata nama
  	pe-	pedagang	pelari
  	pel-	pelajar	-
  	pem-	pembuat	pembuka
  	pen-	penderma	pendatang
  	peng-	penggubak	pengganti
  	Penge-	pengelap	pengebom
  	juru-	jururawat	juruwang
  	ke-	ketua	kelipat
  	maha-	mahasiswa	maharaja
  	tata-	tatacara	tatatertib
  	dwi-	dwibahasa	dwifungsi
  2.	Kata kerja
  	me-	menyikat	merasa
  	mem-	membasuh	membilang
  	men-	mendakwa	mendaki
  	meng-	mengajar	mengikut
  	menge-	mengecat	mengetam
  	memper-	memperisteri	memperhamba
  	be-	berupa	berasa
  	bel-	belajar	belunjur
  	di-	dibasuh	digilap
  	diper-	diperoleh	dipercepat
  	ter-	tertulis	terjebak
  3.	Kata adjektif
  	se-	semanis	sesejuk
  	te-	terendah	teringin
  	ter-	terbersih	terbesar

  
  

  Kata terbitan berakhiran

  Akhiran dalam bahasa Melayu hanya wujud dalam kata nama terbitan dan kata kerja terbitan seperti:

  
  

  BIL.	AKHIRAN	CONTOH	CONTOH
  1.	Kata nama
  	..-ah	sultanah	ustazah
  	..-an	jualan	pameran
  	..-at	muslimat	hadirat
  	..-in	hadirin	muslimin
  	..-man	seniman	budiman
  	..-wan	jutawan	karyawan
  2.	Kata kerja
  	..-kan	naikkan	bukakan
  	..-i	sertai	duduki

  Kata terbitan berapitan

  Apitan hanya dapat wujud dalam kata nama terbitan, kata kerja terbitan dan kata adjektif terbitan seperti:

  
  

  BlL.	APITAN	CONTOH	CONTOH
  1.	Kata nama
  	pe-..-an	perasaan	pemalsuan
  	pem..-an	pembalakan	pembekuan
  	peng..-an	pengajaran	pengesahan
  	ke-..-an	keindahan	kelainan
  2.	Kata kerja
  	me-..-kan	menaikkan	memainkan
  	men-..kan	menjadikan	mentafsirkan
  	ber-..-an	bermaafan	bersalaman
  	di-..-kan	disampaikan	dibukukan
  	diper-..-kan	diperlihatkan	diperbahaskan
  	memper-..-kan	memperhatikan	memperlakukan
  	ke-..-an	kehausan	kepanasan
  3.	Kata adjektif
  	ke-..-an	kemelayuan	kecinaan

  
  

  Kata terbitan bersisipan

  Sisipan ialah bentuk imbuhan yang menyisipi bahagian tengah kata dasar.

  
  

  Bil.	Sisipan	Contoh	Contoh
  1.	Kata nama
  	..-el-..	telepak	telunjuk
  	..-er-..	serabut	keruping
  2.	Kata adjektif
  	..-em-..	gementar	semerbak
  	..-in-..	sinambung