kata ganda

KATA GANDA

Kata ganda ialah proses pengulangan kata secara keseluruhan atau pada bahagian-bahagian yang tertentu.
Menurut Tatabahasa Dewan Edisi Dewan Edisi Bahasa (Nik Safiah Karim) Kata Ganda ialah bentuk yang dihasilkan dengan menggandakan atau mengulang kata dasar tersebut diulang secara seluruh/pada bahagian-bahagian tertentu dengan imbuhan atau tanpa imbuhan.
Penggandaan terbahagi kepada empat iaitu : 

Kata ganda seluruh

Kata ganda separa
Kata ganda berentak/berima
Kata ganda berimbuhan









KATA GANDA SELURUH/PENUH



Kata ganda penuh/seluruh melibatkan seluruh kata dasar yang diulang atau digandakan tanpa sebarang perubahan bentuk.
Contoh kata ganda seluruh  iaitu: 





KATA NAMA

KATA KERJA

KATA ADJEKTIF


Buku-buku

Pusing-pusing

Cantik-cantik


Murid-murid

Geleng-geleng

Panjang-panjang


Meja-meja

Gelak-gelak

Merah-merah





Penggandaan penuh melibatkan pengulangan seluruh kata . Kata ganda ada yang bermaksud jamak, tunggal, atau kedua-duanya.




PENGANDAAN

MAKNA JAMAK

MAKNA TUNGGAL


Api-api

Banyaknya api

Sejenis serangga


Kuda-kuda

Banyaknya kuda

Kayu penyangga


Anak-anak

Banyaknya anak

mainan



KATA GANDA SEPARA



Kata ganda separa ialah kata ganda yang mengalami pengulangan suku kata pertama pada kata asalnya.  Selain itu, bunyi vokal pada suku kata pertama berubah menjadi vokal yang dilambangkan dengan huruf  e .Contoh :



KATA DASAR

KATA GANDA

KATA GANDA SEPARA


Layang

Layang-layang

Lelayang


Kuda

Kuda-kuda

Kekuda


Tupai

Tupai-tupai

Tetupai


Siku

Siku-siku

Sesiku


Bola

Bola-bola

Bebola


Jari

Jari-jari

Jejari


Langit

Langit-langit

Lelangit





Namun begitu, terdapat juga pembentukan istilah baru dalam kata ganda separa ini seperti pepejal, cecair, tetuang dan sesendi.



KATA GANDA BERIMA/BERENTAK



Kata ganda berima/berentak merupakan proses menggandakan kata dasar mengikut rentak bunyi tertentu dalam kata dasar tersebut.
Seluruh kata dasar digandakan dan bunyi-bunyi tertentu diulang. Kata ganda ini terbahagi kepada tiga, iaitu:





JENIS KATA GANDA

CONTOH

CONTOH AYAT


Persamaan bunyi di hujung

Kuih-muih, lauk-pauk

Kuih-muih itu terhidang di atas meja


Persamaan bunyi di pangkal

Batu-batan, bukit-bukau

Aktiviti gotong-royong akan diadakan esok


Persesuaian bunyi keseluruhan

Kusut-masai, simpang-siur

Rambutnya kusut-masai kerana ditiup angin.



KATA GANDA BERIMBUHAN



Kata ganda berimbuhan ialah kata ganda yang menerima imbuhan sama ada awalan, apitan, sisipan, atau akhiran.  Contoh :




IMBUHAN

CONTOH KATA GANDA BERIMBUHAN


Awalan

Bermain-main, menjerit-jerit, tergaru-garu, melompat-lompat


Apitan

Bertolak-tolakan, kebodoh-bodohan, setidak-tidaknya


Sisipan

Tulang-temulang,t urun-temurun, gilap-gemilap


Akhiran

Wangi-wangian, tumbuh-tumbuhan

Kata Gandaan ialah satu proses pengulangan perkataan.

Kata ganda ialah kata yang terbentuk daripada kata yang digandakan sama ada sebahagian atau seluruhnya.

Proses pengulangan ini berlaku pada seluruh perkataan ataupun pada bahagian-bahagian tertentu dalam 
perkataan tersebut.

          Kata ganda terdiri daripada:

          (a) kata ganda seluruh;

          (b) kata ganda semu;

          (c) kata ganda separa;

          (d) kata ganda bersajak atau berima;

          (e) kata ganda berimbuhan.

3. Terdapat empat jenis kata Gandaan iaitu :

a. Gandaan Seluruh Kata

b. Gandaan Separa / Separuh

c. Gandaan Berirama

d. Gandaan Menyaling

Gandaan Seluruh Kata

Gandaan berlaku pada seluruh perkataan tersebut tanpa ada perubahan.

1.       Kata ganda seluruh ialah kata dasar yang digandakan seluruhnya.

2.       Kata ganda seluruh mesti diberi tanda sempang ().

3.       Kata ganda seluruh terdiri daripada kata nama, kata adjektif, kata kerja, dan kata keterangan.

 Contoh : 

Gandaan kata nama	Gandaan Kata kerja	Gandaan Adjektif /sifat
buku-buku lembu-lembu murid-murid kawan-kawan	baring-baring pandang-pandang jalan-jalan usik-usik	manis-manis besar-besar awal-awal bulat-bulat

 

sama ada sebahagian atau seluruhnya.

2.       Kata ganda terdiri daripada:

          (a) kata ganda seluruh;

          (b) kata ganda semu;

          (c) kata ganda separa;

          (d) kata ganda bersajak atau berima;

          (e) kata ganda berimbuhan.

Kata Ganda Seluruh

1.       Kata ganda seluruh ialah kata dasar yang digandakan seluruhnya.

2.       Kata ganda seluruh mesti diberi tanda sempang ().

3.       Kata ganda seluruh terdiri daripada kata nama, kata adjektif, kata kerja, dan kata keterangan.

Senarai Kata Ganda Seluruh
alat-alat awal-awal baik-baik benar-benar besar-besar budak-budak cacing-cacing cepat-cepat curam-curam dalam-dalam daun-daun dekat-dekat elok-elok erat-erat gajah-gajah gemuk-gemuk hampir-hampir hitam-hitam ibu-ibu jarang-jarang jari-jari kadang-kadang kasar-kasar kereta-kereta lazat-lazat lembu-lembu lembut-lembut nakal-nakal nanas-nanas nyaris-nyaris pagi-pagi putih-putih

1. Kata ganda ialah kata yang terbentuk daripada kata yang digandakan

2 Kata Ganda Semu

1.       Kata ganda semu ialah kata ganda yang terbentuk daripada kata yang digandakan seluruhnya dan diberi tanda sempang.

Kata ganda semu mempunyai makna yang khusus.

3.       Kata ganda semu terdiri daripada kata name.

Senarai Kata Ganda Semu

agaragar analanal angkutangkut antinganting biribiri bulibull dekakdekak epokepok gulagula jemputjemput jentikjentik kanakkanak kisikisi kunangkunang

kudakuda kupukupu kurakura labahlabah layanglayang oleholeh ondeonde panjipanji pijatpijat ramarams sumpahsumpah ubunubun umangumang undangundang

3 Kata Ganda Separa

1.       Kata ganda separa terbentuk apabila sebahagian daripada kata saja yang digandakan.

Senarai Kata Ganda Bersajak/Berima

2.       Semua kata ganda separa terdiri daripada kata nama.

Senarai Kata Ganda Separa

bebawang

bebenang

bebudak

cecair

dedalu

dedaun

dedawai

gegendang

geguli

jejari

jejarum jejentik kekabu kekisi

kekunci kekuda lelaki

lelangit

lelayang pepejal pepijat pepenjuru rerambut sesiku sesungut tetamu tetangga

4 Kata Ganda Bersajak/Berima

1.       Kata ganda bersajak atau berima ialah kata ganda yang mengalami persamaan atau penyesuaian bunyi (rima) di pangkal, di hujung, atau seluruhnya apabila digandakan.

Contohnya:

(a)      persamaan bunyi di pangkal: lalu-lalang, beli-belah, dentam-dentum, dan sebagainya.

persamaan bunyi di hujung:

karut-marut, cerai-berai, calar-balar, dan sebagainya.

penyesuaian bunyi seluruhnya: compang-camping, dolak-dalik, huyung-hayang, dan sebagainya.

Persamaan Bunyi di Pangkal	Persamaan Bunyi di Hujung	Penyesuaian bunyi Seluruhnya
batu-batan	anak-pinak	bolak-batik
beli-belah	calar-balar	compang-camping
bengkang-bengkok	cerai-berai	dolak-dalik
corat-coret	comot-momot	gopoh-gapah
degap-degup	gotong-royong	gunung-ganang
dentam-dentum	karut-marut	haru-biru
desas-Jesus	kaya-raya	huru-hara
gembar-gembur	kuih-muih	huyung-hayang
gerak-geri	pindah-randah	kacau-bilau

Gandaan Separa  Separuh

1. Gandaan separa dibina dengan cara memendekkan atau menyingkirkan bahagian perkataan asalnya.

2. Hanya diambil hujung perkataan itu.

Contohnya :

lelaki	bebola	lelabah	pepohon	jejari
kekuda	jejentik	kekabu	dedaun	kekisi

Gandaan Berirama

1. Gandaan Berirama dibina dengan menambahkan perkataan yang lain bunyinya kepada perkataan asal.

2. Berlaku perubahan ejaan dan bunyi perkataan asalnya.

Contoh :

lauk-pauk	batu-bata	saudara-mara	bukit-bukau	kacau-bilau
tunggang-langgang	tanah-tanih	semak-samun	bengkang-bengkok	gelap-gelita

Gandaan Menyalin

1. Gandaan Menyalin dibina dengan mengekalkan kata dasarnya tetapi diikuti dengan kata berimbuhan.

2. Perkataan keduanya ditambah me ( N )

contoh :

tahu-menahu	tolong-menolong	jahit-menjahit	tarik-menarik	kejar-mengejar
sulam-menyulam	tawar-menawar	kata-mengata	sepak-menyepak	karang-mengarang
tari-menari	tangis-menangis	rampas-merampas	tumbuk-menumbuk	simpan-menyimpan